موارد معافیت از داشتن کارت بازرگانی یکی از موضوعات مهم و کاربردی در حوزه تجارت و بازرگانی کشور است. به این ترتیب دانستن آن می تواند برای بسیاری از فعالان اقتصادی و حتی عموم مردم مفید باشد. کارت بازرگانی مجوزی رسمی است که به اشخاص حقیقی یا حقوقی اجازه می دهد تا در زمینه واردات و صادرات کالا فعالیت کنند. با این حال قانون گذار با در نظر گرفتن شرایط خاص اقتصادی، جغرافیایی و اجتماعی، برخی افراد و گروه ها را از داشتن این کارت معاف کرده است.
موارد معافیت از داشتن کارت بازرگانی
هدف از تعریف این معافیت ها تسهیل تجارت در مناطق خاص مانند مناطق مرزی، حمایت از اقشار خاص مانند کارگران خارج از کشور و جلوگیری از بروکراسی های غیرضروری برای ورود کالاهایی است که صرفاً جنبه تجاری ندارند. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که اطلاع از موارد معافیت از داشتن کارت بازرگانی می تواند مسیر واردات یا صادرات را برای افراد معاف، بسیار هموارتر و ساده تر کند. همچنین می توان از هزینه های اضافی جلوگیری نماید. در این مطلب از تکسفیر به طور کامل شرایط و گروه های مختلفی که مشمول این معافیت ها می شوند، بررسی می شود. همچنین محدودیت هایی که مانع دریافت کارت بازرگانی برای برخی اشخاص است، تشریح می کنیم.
قانون تجارت ایران شرایطی را مشخص کرده که بر اساس آن برخی افراد و نهادها برای واردات یا صادرات کالاها نیازی به داشتن کارت بازرگانی ندارند. این معافیت ها معمولاً شامل واردات محدود، کالاهای غیرتجاری یا حمایت از فعالیت های خاص در مناطق مرزی است. از جمله این گروه ها می توان به تعاونی های مرزنشینان، پیله وران، ملوانان، کارگران ایرانی خارج از کشور و واردکنندگان کالاهای غیرتجاری اشاره کرد. در بخش های بعدی هریک از این موارد را به تفصیل بررسی خواهیم کرد.
تعاونی های مرزنشینان
شرکت های تعاونی مرزنشینان برای واردات کالاهای اساسی مورد نیاز ساکنان مناطق مرزی از جمله اقلام خوراکی و مصرفی از داشتن کارت بازرگانی معاف هستند. هدف از این معافیت حمایت از اقتصاد محلی، تأمین مایحتاج مردم مناطق مرزی و تسهیل دسترسی آن ها به کالاهای ضروری است. این واردات به صورت محدود انجام می شود و تنها مختص اعضای این تعاونی هاست.
ملوانان ایرانی شاغل در شناورها
ملوانان شاغل در شناورهایی که بین بنادر ایران و کشورهای همسایه فعالیت می کنند، مجاز هستند کالاهایی را برای مصرف خانوار خود وارد کشور کنند. این واردات به صورت شخصی و در حجم مشخصی انجام می شود و نیاز به دریافت کارت بازرگانی ندارد. این موضوع به عنوان یکی از مهم ترین موارد معافیت از داشتن کارت بازرگانی در قوانین تجارت دریایی در نظر گرفته شده است.
پیله وران
پیله وران که اغلب در نواحی مرزی کشور فعالیت دارند، با دریافت کارت پیله وری می توانند بدون آنکه نیازی به کارت بازرگانی داشته باشند، اقدام به واردات کالاهای مشخص کنند. البته این واردات مشروط به دریافت مجوز از ادارات بازرگانی مربوطه است و تنها در چارچوب تعیین شده انجام می شود. این معافیت برای حفظ شغل این افراد و تسهیل تجارت خرد مرزی در نظر گرفته شده است.
کارگران ایرانی شاغل در خارج از کشور
کارگران ایرانی که در خارج از کشور فعالیت دارند، برای واردات کالاهایی که صرفاً برای مصرف خانواده خود وارد می کنند، از داشتن کارت بازرگانی معاف هستند. البته برای بهره مندی از این معافیت باید دارای کارنامه شغلی معتبر از وزارت کار و امور اجتماعی باشند. این امتیاز برای کمک به این دسته از کارگران و حمایت از خانوارهای آن ها در نظر گرفته شده است.
کالاهایی که برای فروش نیستند
برخی کالاها که صرفاً برای مصرف شخصی، تحقیقاتی یا به عنوان نمونه وارد کشور می شوند، مشمول الزام دریافت کارت بازرگانی نیستند. این کالاها معمولاً شامل نمونه های آزمایشگاهی، تجهیزات تحقیقاتی، ابزارهای شخصی یا اقلامی هستند که استفاده تجاری از آن ها نمی شود. در این موارد تشخیص غیرتجاری بودن کالا به عهده گمرک است.
محدودیت های دریافت کارت بازرگانی
در کنار موارد معافیت از داشتن کارت بازرگانی، محدودیت هایی نیز وجود دارد که مانع دریافت این کارت برای برخی افراد می شود. افراد دارای سوءسابقه کیفری، محکومین به جنحه یا جنایت و کسانی که از حقوق اجتماعی محروم شده اند، نمی توانند کارت دریافت کنند. همچنین کارمندان دولت و اشخاصی که به فساد اخلاقی یا ورشکستگی به تقلب شهرت دارند از دریافت کارت بازرگانی محروم هستند.
چه افرادی نمی توانند کارت بازرگانی داشته باشند؟
در کنار معافیت هایی که برای برخی اشخاص یا فعالیت ها در نظر گرفته شده، برخی افراد به موجب قانون به طور کلی از دریافت کارت بازرگانی محروم هستند. به عبارت دیگر این اشخاص حتی در صورت تمایل هم قادر به دریافت کارت نخواهند بود. طبق ماده ۷ آیین نامه صدور کارت بازرگانی اشخاصی که سابقه محکومیت قطعی به جنایت دارند و به واسطه آن از حقوق اجتماعی محروم شده اند، صلاحیت دریافت کارت بازرگانی را ندارند. همچنین افرادی که ورشکسته به تقلب یا تقصیر شناخته شده اند و هنوز امور مالی آن ها تسویه نشده است، نمی توانند اقدام به دریافت کارت نمایند.
کارمندان رسمی دولت نیز مشمول این محدودیت هستند. زیرا ورود آن ها به فعالیت های تجاری با ماهیت وظایف اداری شان مغایرت دارد. افزون بر این اشخاصی که به فساد اخلاقی یا سوء استفاده شهرت دارند نیز از دریافت این مجوز محروم اند. محدودیت دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که هیچ شخص حقیقی یا حقوقی نمی تواند همزمان بیش از یک کارت بازرگانی فعال داشته باشد. در صورتی که بخواهد از شهرستانی دیگر کارت دریافت کند، باید ابتدا کارت قبلی را باطل نماید.
کارت بازرگانی برای چه افرادی الزامی است؟
در کنار بررسی موارد معافیت از داشتن کارت بازرگانی، شناخت افرادی که ملزم به دریافت این مجوز هستند نیز اهمیت زیادی دارد. زیرا بسیاری از فعالیت های تجاری رسمی بدون داشتن کارت بازرگانی امکان پذیر نیست. این کارت به نوعی مجوز ورود به عرصه تجارت بین المللی است و تنها کسانی که آن را در اختیار دارند، می توانند به طور قانونی واردات و صادرات انجام دهند.
طبق مقررات جاری تمامی اشخاص حقیقی یا حقوقی که قصد دارند در زمینه واردات، صادرات یا سایر فعالیت های تجاری فرامرزی فعالیت کنند، موظف به دریافت کارت بازرگانی هستند. به عبارت دیگر هر شخصی که بخواهد کالا وارد یا صادر کند یا در فرآیندهای مربوط به ثبت سفارش، ترخیص کالا، شرکت در مناقصات خارجی یا حتی باز کردن اعتبار اسنادی شرکت کند، باید حتماً دارای کارت بازرگانی معتبر باشد.
این الزام نه تنها شامل بازرگانان و تجار سنتی، بلکه شرکت های تولیدی، خدماتی و حتی استارت آپ هایی می شود که در فرآیند توسعه کسب وکار خود به تعامل با بازارهای بین المللی نیاز دارند. عدم دریافت این کارت باعث می شود فعالیت آن ها از سوی مراجع رسمی شناسایی نشود و فرآیندهای قانونی مانند ترخیص گمرکی یا نقل و انتقالات ارزی با مانع مواجه شود. لازم به ذکر است که اعتبار کارت بازرگانی حداکثر پنج سال است و پس از آن باید تمدید شود. عدم تمدید به موقع کارت می تواند موجب تعلیق فعالیت های تجاری شخص یا شرکت شود. بنابراین دریافت این کارت برای فعالان رسمی تجارت نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت قانونی است.
نتیجه گیری
در مجموع آگاهی از موارد معافیت از داشتن کارت بازرگانی می تواند راهگشای بسیاری از افرادی باشد که قصد ورود محدود و هدفمند به حوزه واردات یا صادرات را دارند. اما نگران الزامات قانونی و پیچیدگی های اداری هستند. قانون گذار با تعریف این معافیت ها تلاش می کند تا مسیر تجارت برای گروه هایی مانند مرزنشینان، کارگران خارج از کشور، پیله وران و حتی واردکنندگان کالاهای غیرتجاری را تسهیل کند. این موارد نشان دهنده انعطاف پذیری قانون در برابر نیازهای واقعی و منطقه ای کشور است.
در سوی دیگر تعیین محدودیت ها برای دریافت کارت بازرگانی نیز با هدف حفظ سلامت فعالیت های تجاری و جلوگیری از ورود افراد فاقد صلاحیت به عرصه تجارت انجام شده است. از این رو شناخت دقیق این قوانین و بهره گیری صحیح از آن ها می تواند هم به نفع افراد مشمول معافیت و هم ضامن سلامت فضای بازرگانی کشور باشد. برای فعالان اقتصادی، اطلاع از اینکه چه زمانی نیاز به کارت دارند و چه زمانی از آن معاف هستند، امری کلیدی و راهبردی در برنامه ریزی تجاری محسوب می شود.
