مالکیت صنعتی

مالکیت صنعتی

مالکیت صنعتی | در موسسه ی ثبتی حقوقی تکسفیر

مالکیت صنعتی در واقع شعبه ای از حقوق تجارت به حساب می آید که شامل حقوق غیرمادی نشات گرفته از علائم مشخص کننده مثل : اسم تجاری ، علائم صنعتی یا تجاری یا خدماتی ، علامت یا سمبل و مشخصات منشاء کالای مورد نظر را مورد مطالعه و بررسی قرار می دهد و به حقوقی که از خلاقیت و نوآوری حاصل می شوند از قبیل : برگه های اختراع ، گواهی اشیای مصرفی و در نهایت به اشکالات و ترسیمات و مسائل مربوط به رقابت ناسالم و نامشروع و سوء استفاده کردن از حقوق مالکیت صنعتی می پردازد.
امروزه شاهد آن هستیم که مالکیت صنعتی ، چه در سطح بین المللی و چه در حقوق داخلی ، به دلیل روابط اقتصادی کشورها با یکدیگر و الزامات بازرگانی بین المللی ، بطور جدی حمایت میشود و به مخترع مبتکر، و به عبارتی به فرد خلاق این امکان را می دهد که به صورت انحصاری از اختراع یا علامت خود استفاده کند و شخص متجاوز به حقوق خود را از راه حقوقی یا جزائی تحت تعقیب قانونی قرار دهد. ( ماده ی۵۲۸ تا ماده ی ۵۳۰ ق. م. اسلامی)

مالکیت صنعتی

بند اول : نام تجاری
بر اساس ماده ی ۵۷۸ قانون تجارت در اکثر مواقع تجار جهت معرفی بنگاه ؛ شرکت یا تجارتخانه ی خود ، یک نام تجاری را برمی گزینند انتخاب می کنند که بعد از طی روال ثبت می گردد و از آن پس مشتریان به اعتبار این نام تجاری به معامله با آن شرکت می پردازند .
از این رو سایر اشخاص این حق را ندارند که از این اسم تجاری در محصولات و شرکت های خود استفاده کنند حتی اگر آن اسم با نام خانوادگی اش یکی باشد.
این نام تجاری طبق ماده ی ۵۷۹ و مادهی ۵۸۰ از قانون تجارت قابلیت انتقال و خرید و فروش را دارد و در رابطه با مدت اعتبار آن باید بگوییم که ۵ سال اعتبار دارد و البته این امکان برای تجدید ثبت آن نیز وجود دارد.

مالکیت صنعتی

بند دوم : علائم تجاری
بر اساس ماده ی ۱ قانون ثبت علائم تجاری ، علامت تجاری شامل هر علامتی اعم از تصویر ، نقش ، حروف ، رقم و … می باشد که جهت تشخیص و امتیاز یک محصول استفاده می شود.علائم تجاری باید ویژگی هایی را داشته باشند :باید تازه باشد و برای جنسی که استفاده می شود جدید باشد ؛سبب گمراه شدن مشتریان نگردد ؛ابتکاری باشد و وجه تمایز داشته باشد؛
جهت ثبت علامت تجاری باید به اداره ی ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی ، اظهارنامه ای تسلیم گردد.این ثبت از سمت اشخاص ذی نفع ذکر شده در ماده ی قانون ثبت علائم تجاری امکان اعتراض را دارا می باشد.مدت اعتبار ثبت ، ۱۰ سال از تاریخی که اظهارنامه تسلیم شده می باشد.ماده ی ۴۶ قانون ثبت علائم و اختراعات میگوید که به دعاوی جزایی و حقوقی مربوط به علائم تجاری در نزد محاکم تهران رسیدگی می شود.علامت های تجاری قابل نقل و انتقال هستند و این انتقال تنها بعد از ثبت در برابر اشخاص ثالث معتبر می باشد.

بند سوم : ورقه ی اختراع
حق اختراع به معنی حقوق انحصاری است که به مخترع برای مدت محدودی جهت استفاده ی انحصاری از اختراع خود داده می شود تا بعنوان تشویقی برای مخترعین باشد .ورقه ی اختراع نیز سندی برای این حق می باشد.جهت استفاده کردن از این حق بهره برداری انحصاری ، بایداختراع مطابق با مقررات به ثبت برسد.هر اختراعی بطور کلی ۲ حق را برای مخترع به وجود می آورد: ابتدا حق اخلاقی که تا همیشه باقی می ماند و مورد دیگر حق مادی که محدود است و باتوجه به قانون و تقاضای مخترع ۵ ، ۱۰ ، ۱۵ یا ۲۰ سال می باشد.
ماده ی ۳ از قانون ثبت علائم تجاری و اختراعات مصوب ۷/ ۸/ ۱۳۸۶ در زمینه ی حق اختراع می گوید : ” گواهینامه ی اختراع سندی می باشد که اداره ی مالکیت صنعتی جهت حمایت کردن از اختراع صادر می کند لزا دارنده ی آن از حقوق انحصاری می تواند بهره مند شود.”
ثبت اختراع قابل اعتراض ، در دادگاه عمومی تهران از جانب ذی نفع قابل اقامه می باشد.نقل و انتقال ورقه ی اختراع از این رو که معتبر باشد باید حتما به ثبت برسد و تنها در صورتی در مقابل اشخاص ثالث اعتبار دارد که به موجب سند رسمی به عمل آید.

مالکیت صنعتی

مرجع ثبت مالکیت صنعتی ( طرح صنعتی ، علایم تجاری و اختراعات)

بر اساس ماده ی ۵۲ از قانون ثبت اختراعات ، علائم تجاری و طرح های صنعتی ؛ تصدی امور و فعالیت های مربوط به مالکیت صنعتی و نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان جهانی مالکیت معنوی و اتحادیه های در رابطه با کنوانسیون های ذیربط بر عهده ی سازمان ثبت املاک و اسناد کشور می باشد.
ثبت همه ی موضوعات مرتبط به مالکیت صنعتی ، اعم از علامت ، اختراع ، طرح صنعتی و علامت جمعی نیز به وسیله ی اداره ی مالکیت صنعتی سازمان ثبت املاک و اسناد کشور انجام می شود. هنگامی که مراجع دیگر طبق قانون به ثبت و بررسی اقدام می نمایند زمانی از امتیازات و حمایت های ذکر شده در قانون مذکور بهره می برند که حسب اختراع یا مورد مالکیت آن ها در اداره ی مالکیت صنعتی ثبت شده باشد.
بر اساس ماده ی ۵۳ اداره ی مالکیت صنعتی توسط شیوه های نوین ، دفاتری را بشکل جداگانه جهت ثبت اختراعات ، طرح های صنعتی و همچنین علائم تجاری پیش بینی می کند.
لازم به ذکر است که بگوییم علائم جمعی بصورت جداگانه در بخش ویژه ای از دفتر ثبت علائم ، به ثبت می رسند

انواع مالکیت صنعتی

مالکیت صنعتی

علامت تجاری:

علامت تجاری شامل هر نشانه ی تمایز بخشی است که خدمات یا کالا ی مشخصی را که توسط افراد یا شرکت های مخصوص خدماتی یا تولیدی ارائه می شوند، معرفی و سپس مشخص می کند. مانند علامت بنز ، آرم کوکاکولا. هر خدمات یا کالایی که دارای علائم تجاری یا به عبارتی ترکیبی از علامت هایی می باشد که آن کالا را از سایر کالاها و یا خدمات متمایز می سازد، از حقوق مربوط به علائم تجاری برخوردار خواهد بود. این علائم بویژه حروف ، اسامی شخص، شماره، عنصرهای عددی و ترکیبی از رنگ ها و نیز هرنوع ترکیبی ازعلائم موصوف، دارای قابلیت به ثبت رسیدن بعنوان علامت تجاری هستند.
انواع علائم تجاری عبارت اند از:
علامت تجاری به معنای اخص؛
علامت خدمات؛
اسم تجاری؛
علامت جمعی؛
علامت گواهی؛
معیارهای ثبت علامت تجاری شامل موارد زیر می باشند:
معیار های متمایزسازی (ایجاد تمایز و تشخیص)؛
معیارهای عدم القای شبهه (مصرف کننده ی معمولی را نباید به اشتباه بی اندازد و متضمن نقل، ترجمه یا تقلید یا شباهت موجد اشتباه در مورد یک علامت شناخته شده ی قبلی باشد)؛
عدم مخالفت با اخلاق حسنه و نظم عمومی ؛
ممنوع بودن ثبت علایم و نشان های رسمی، نشان های نظامی ، پرچم ها، نشان های دولتی…
حقوق ناشی از ثبت علائم تجاری :
حق استفاده کردن از علامت تجاری؛
حق منع دیگران از استفاده؛
حق واگذاری برای استفاده ازعلامت تجاری به سایرین از راه فروش حق مالکیت؛
واگذاری پروانه ی بهره برداری؛
قرارداد امتیاز فعالیت های تجاری
به طور خلاصه علامت تجاری شامل هر نشانه ای می شود که محصولات و کالاهای یک موسسه ی معین را از دیگر محصولات رقیب متمایز می کند.
حمایت از علائم تجاری بصورت نامحدود می باشد . علائم به ثبت رسیده تحت توافقنامه ی مادرید و همچنین پروتکل آن تا آخر سال ۱۹۹۶ حدود ۱۳/۲۵ میلیون علامت بوده است. علامت تجاری حق انحصـــاری مربوط به مالک آن را حمایت می کند تا از آن برای معرفی خدمات یا کالا هایش استفاده کند یا در قبال دریافت مبالغی آن را به دیگران اجاره دهد تا از آن استفاده کنند.
در سال ۲۰۰۳ میلادی با ارزش ترین علامت های تجارتی جهان بدین صورت اعلام شدند: کوکاکولا ۷۰/۴۵ میلیارد دلار، مایکروسافت ۶۵/۱۷ میلیارد دلار، آ ی بی ام ۵۱/۷۱ میلیارد دلار. بدین صورت علائم تجاری دارای کارکرد ارزشمندی در اقتصاد کلان در زمینه ی مشخص کردن منشاء فناوری ها و محصولات و ایجاد پاسخگویی به مصرف کننده دارند. علائم تجاری در فروش برای شرکت های مستقل نقش مهمی دارند.

نشانه های مبدأ جغرافیایی:

نشان جغرافیایی، را میتوان اینگونه تعریف کرد که نشانی می باشد که مبدأ کالایی را به منطقه ، قلمرو یا ناحیه ای از کشور منتسب می کند، به شرط اینکه مرغوبیت و کیفیت ، شهرت یا دیگر خصوصیات کالا ها اساساً قابل انتساب به مبدأ جغرافیایی آن باشد. عباراتی نظیر عسل سبلان ، فرش ایران و پسته ی رفسنجان، از این دست می باشند.
از نظر نوع محصولات کشاورزی، برطبق فاکتورهای محلی ناشی از خاک و هوا و آب ، از لحاظ کیفی، قابل تمایز و ارزیابی هستند. البته حمایت از نشانه های جغرافیایی محدود به محصولات کشاورزی نمی شوند. نشانه جغرافیایی، به قلمرو یا مکان خاصی اشاره دارند که ویژگی های کیفی آن محصول را که نشات گرفته از آن قلمرو یا مکان است، مشخص می کند.
نشــــانه جغرافیایی این را به مصرف کنندگان می گوید که یک محصول در محل مشخصی تولید شده است و چنین مشخصات خاصی دارد که از محل تولید آن نشات میگیرد ، بنابر همین دلیل با علامت تجاری که از سمت مالک آن جهت بوجود آمدن تمایز محصولاتش از سایر کالاها استفاده می شود ، تفاوت دارد. نشانه های جغرافیایی را می توان در قالب قوانین قوانین حمایت از مصرف کنندگان یا مقابله با رقابت غیرمنصفانه یا قوانین خاص مورد حمایت قرار داد.

اسرار تجاری:

اسرار تجاری می تواند شامل الگو، فرمول، ایده ، مهارت عینی، اطلاعات یا فرایند منسجمی باشد که اولاً مزیت رقابتی برای صاحب آن در بازار بوجود آورد و ثانیاً با آن اطلاعات بصورت اطلاعات محرمانه رفتار شود که بشکل متعارف انتظار می رود. از اینکه رقبا یا عموم مردم از آن مطلع شوند، ممانعت و جلوگیری شود و از دزدیده شدن و به دست آوردن غیرقانونی یا دستبرد زدن به آن ها جلوگیری شود.

جهت حمایت کردن از اسرار تجاری، این اسرار در جایی به ثبت نمی رسمند بلکه باید از سمت صاحب اسرار تجاری به شکل محرمانه نگهداری گردند. نمونه ی معروفی از اسرار تجاری ، فرمول کوکاکولا بحساب می آید که در گاو صندوق یک بانک نگهداری می شود که فقط با تایید و صلاح دید هیئت مدیره ی شرکت کوکاکولا باز خواهد شد و تنها دو نفر از کارکنان کوکاکولا بطور همزمان از فرمول اطلاع دارند که برای عمـوم هویت آنها افشا نمی شود و حتی آن ها مجاز نمی باشند که با یک هواپیما پرواز کنند. البته اتخاذ کردن تدابیر حفاظتی متعارف جهت نگهداری از این اسرار تجاری، کفـــــایت می کند.

دارنده ی یک راز تجاری این امکان را دارد که ، دیگران را از کپی کردن، استفاده کردن یا حتی منفعت بردن از اسرار تجاری و یا افشا کردن آن اسرار نزد سایرین بدون اجازه قبلی ممنوع کند.
حمایت کردن از اسرار تجاری همچنین میتواند درقالب قوانین مسئولیت مدنی یا قوانین مقابله کردن با رقابت غیرمنصفانه باشد.

مدارهای یکپارچه :

عرصه ای دیگر که درحمایت از مالکیت صنعتی وجود دارد، موضوع طرح های ترکیبی یا توپوگرافی مدارهای یکپارچه یا همان مدارهای کامل الکترونیک است. طرحهای ترکیبی در مدارهای یکپارچه، آفریده های فکر و ذهن انسان هستند و عموما محصولی از سرمایه گذاری های کلان بحساب می آیند. جهت کاهش ابعاد مدارهای یکپارچه و همچنین به شکل همزمان افزایش دادن کارایی آنها، نیازمند مستمر ایجاد طرح های ترکیبی جدید است. یک مدار یکپارچه کوچکتر، مواد کمتری جهت ساخت نیاز دارد و همچنین برای جای دادن آن در خود فضای کمتری را اشغال می کند. مدارهای یکپــارچه در گستره ی وسیعی که تشکیل شده اند از فرآورده ها مانند تلویزیون هـــا ، ساعت ها، ماشین های لباسشویی وهمچنین خودروها، و به عنوان ابزاری برای پردازش اطلاعات پیچیده به مصرف درمی آیند. کپی برداری کردن از مدارهای یکپارچه که طبیعتا هزینه ی بسیار کمتری را در مقایسه با طراحی آن بوجود می آورد، می تواند از راه عکس برداری از هر کدام از لایه های یک مدار یکپارچه و نهایتا تهیه ی قالب هایی جهت تولید آن براساس عکس های بدست آمده، انجام شود.

دوره ی حمایت از تاریخ به ثبت رسیدن درخواست یا اولین بهره برداری تجاری حداقل ۱۰ سال در جهان است که تا ۱۵ سال نیز می تواند تعیین گردد. حق انحصاری صاحب آن، به کالاهایی که در آنها مدارهای یکپارچه به کار گرفته شده و طرح های ترکیبی حمایت شده در آنها وجود دارد، تسری پیدا می کند.

مشابه سازی طرح ترکیبی، فــروختن ، واردکردن یا سایر اقدامات توزیعی جهت بهره برداری تجاری از یک طرح ترکیبی، بدون اجازه مالک آن، غیرقانونی خواهد بود.

طرحهای صنعتی:

طرح صنعتی، بطور کلی و مفهوم غیرتخصصی ، بر یک اثر خلاقانه ای که جهت رسیدن به نمای ظاهری یا همان جلوه ای صورییا تزئینی در فرآورده هایی که به شکل انبوه به تولید می رسند دلالت می کند. طرح صنعتی، در یک معنای حقوقی ، بر حقی دلالت دارد که مطابق با یک نظام ثبت، جهت حمایت از مشخصه های بشکل تزئینی اصیل و مشخصه های غیرعملکردی یک کالای صنعتی یا بعبارتی فراورده هایی که از یک فعالیت طراحی بدست می آید اعطا می گردد. این طرح ها امکان دارد دوبعدی باشند (نقش PATTERN و تزیین ORNAMENT ) یا سه بعدی باشند (شکل SHAPE و پیکره CONFIGURATION)
موضوع حمایت کردن از طرحهای صنعتی، محصولات یا کـــالاها نیستند، بلکه به بیان واضح تر، طرحی است که در این کالاها یا محصولات استفاده شده یا تجسم شده است. تصویر یا تصور ذهنی یا انتزاعی که تشکیل دهنده ی طرح صنعتی است ، امکان دارد چیزی باشد که می تواند بشکل دوبعدی یا سه بعدی به نمایش در بیاید. طرح هایی که صرفاً بنابر عملکردشان که یک کالا باید ایفا کند، تحمیل شده اند، حمایت شامل حالشان نخواهد شد.
حقوقی که به مالک طرح صنعتی به ثبت رسیده ی معتبر داده می شود، تاکید مضاعفی است بنابر هدف اصلی قوانین حاکم بر طرح های صنعتی برای پشتیبانی و ترویج از عنصر طرح در محصولات صنعتی . قوانین طرح های صنعتی حق انحصاری را به صاحب طرح برای ممانعت از کپی برداری غیرمجاز از آن طرح در محصولات و کالاهای صنعتی، واگذار می کند.

حق اختراع (PATENT)

حق اختراع به معنی حقی انحصاری می باشد که برای صاحب اختراع درنظر گرفته شده است.اختراع در اینجا، به معنی هر فرایند یا محصولی است کـــه راهی جهت انجام کار یا فعالیتی با راه حل جدید برای یک مسئله باشد. از این رو اختراع نباید لزوماً خیلی دارای ارزش علمی بالا و یا برجسته باشد. حمایت از حق اختراع نیز دارای محدودیت زمانی می باشد ومعمولاً این اعتبار ۲۰ سال است و پس از پایان این اعتبار حق اختراع از انحصار مخترع خارج می گردد. بدین ترتیب اختراع به معنی فکر مخترع است که در زمینه ی فناوری راه حلی عمل جهت یک مسئله ی خاص ارائه می کند و امکان دارد مربوط به یک فرآورده یا همان محصول یا یک فرآیند باشد . اختراع درصورتی قابلیت به ثبت رسیدن را خواهد داشت که جدید و ابداعی باشد.
در سال ۱۹۹۷ در ایران حدود ۴۱۸ تقاضانامه ی حق اختراع ثبت گردیده است این درحالی است که درهمان سال در کشور ژاپن ۳۷۰۵۵۵ تقاضانامه ی اختراع ، در آلمان ۹۸۲۶۷، در آمریکا ۲۰۲۱۰۵ ، در ترکیه ۸۰۸۰ ، در جمهوری کره ۹۲۷۳۴ و در مغرب ۳۲۷ مورد ثبت گردیده است. درحال حاضر میتوان گفت حدود ۴۰ میلیون حق اختراع در کل جهان ثبت شده است و هر ۳۰ ثانیه یک اختراع به ثبت می رسد.

انحصاری بودن حق اختراع به این مفهوم است که نمی تواند به شکل تجاری، ساخته ، توزیع و به فروش برسد و بدون جلب رضایت صاحب حق اختراع استفاده گردد.

ثبت اختراع از چند راه می تواند باعث رونق اقتصادی شود:

اطلاعات پروانه ی ثبت اختراع، انتقال فناوری و همچنین سرمـــایه گذاری مستقیم خارجی را تسهیل می کند.

ثبت اختراع باعث تحقیق تشویق و توسعه در مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ها می شود.

ثبت اختراع، تجارت ها و فناوری های جدید و تازه را یاری می کند.
شرکت ها پروانه های ثبت اختراع را جمع آوری می کنند و از آنها در قراردادهای لیسانس یا همان پروانه بهره برداری و معاملات و جوئینت ونچر که همان سرمایه گذاری مشترک است و معاملات دیگر درآمد زا استفاده می کنند.

اطلاعات پروانه ی ثبت اختراع می تواند باعث تسهیل انتقال فناوری و سرمایه گذاری شود. در مقابل صادر شدن یک پروانه ی ثبت اختراع باید جزئیات مربوط به اختراع افشا شود. سایت های اینترنتی مربوط به اختراعات ثبت شده ، منبعی غنی برای اطلاعات فنی به حساب می آیند.

مقابله کردن با رقابت غیرمنصفانه:

هر رقابتی خلاف رویه ی معمول منصفانه و شرافتمندانه ای که در تجارت یا صنعت وجود دارد عمل کند رقابت غیرمنصفانه بحساب می آید. هرگونه اقدامی که در فعالیت ها و امور رقیب ایجاد اخلال کند و همچنین هر ادعای دروغینی که باعث بی اعتبار شدن فعالیت ها یا کالاهای رقیب شود و یا باعث شود عموم مردم گمراهی گردند، بنابر رقابت غیرمنصفانه ممنوع می باشد.
طبق مفاد ماده ی ۱۰ کنوانسیون پاریس بعضی از جنبه های رقابت نادرست و ناروا عبارتند از:
هر عملی که باعث سردرگمی یا بوجود آمدن اشتباه (CONFUSION) با فعالیت های تجاری یا موسسه یا محصولات رقیب گردد؛

اظهاراتی که خلاف واقع در کار تجارت هستند و به نحوی اعتبار موسسه یا فعالیت صنعتی یا تجاری یا محصولات رقیب را از بین ببرد؛

اظهارات یا مشخصاتی که استفاده از آن در امور و فعالیتهای تجاری، باعث اشتباه عموم در مورد فرآیندهای ساخت، ماهیت، صفات ممیزه کالا، قابلیت استعمال و کمیت کالا گردد.